Begrippen

Verstrooiingscirkel (Engels: Circle of Confusion) 

Virtueel Begrip

Deze term lijkt moeilijk te begrijpen maar is in feite een virtueel begrip. De grondslag voor de term verstrooiingscirkel wordt bepaald door ons menselijk oog. Hoe scherp kunnen wij zien? Met andere woorden "welk detail kunnen wij onderscheiden?" 

Wanneer is Iets Scherp

De verstrooiingscirkel heeft alles te maken met het begrip "scherptediepte". Scherptediepte is het afstandsbereik waarbij de objecten een acceptabele scherpte hebben. Hierbij spelen dus altijd twee afstanden een rol. We kunnen bijvoorbeeld zeggen dat een opname scherp is tussen 1,2 meter en 1,8 meter, maar het kan ook zijn dat een foto scherp is tussen de 5 meter en oneindig. Klik hier voor meer uitleg over het begrip scherptediepte. Dit hoofdstuk gaat dieper in op het begrip verstrooiingscirkel en scherpte van een foto. 

Subjectief Begrip

Scherpte is een subjectief begrip, bekijk je een zeer scherpe opname met een vergrootglas dan is deze niet zo scherp meer! Er is een referentie nodig om te bepalen wat scherp is. Het meest logische uitgangspunt is om hiervoor het menselijk oog te nemen. Hierbij gaan we uit van een afdruk van 20cm bij 25cm die bekeken wordt op een afstand van 30cm. We kunnen afspreken dat de afdruk scherp is als we nog steeds 4 lijnen per mm kunnen herkennen. Dus een dot grootte van 0,25mm (wat gelijk is aan 100 DPI), wat een redelijk goed uitgangspunt is. 

Er zijn gebieden in de foto die scherper zijn (bv 300 dpi), maar dit kunnen we niet waarnemen met het menselijk oog. Met andere woorden, 0,25mm is de overgang, dat is het moment waarop we beslissen dat het niet meer scherp is. In het Engels wordt dit "Maximum Permissible Circle of Confusion" genoemd. In het Nederlands zouden we kunnen spreken van de "Maximaal Toegestane Verstrooiingscirkel". 

Rekenen

Een 20cm bij 25cm afdruk heeft een diagonaal van 320mm. Een 35mm film negatief is 36mm bij 24mm. De diagonaal is 43,3mm en ongeveer 7,4 maal kleiner. Een 35mm film negatief moet dus 7,4 maal worden vergroot om een afdruk van 20cm bij 25cm te verkrijgen. De "Maximaal Toegestane Verstrooiingscirkel" moet dan dus 7,4 maal kleiner zijn, dus 0,25mm / 7,4 = 0,034mm.

Een standaard waarde die je veel tegenkomt in berekeningen is een verstrooiingscirkel van 0,030mm. Alle Canon berekeningen gaan ook van deze waarde uit. Leica gebruikt een waarde van 0,025mm in zijn gerekeningen.

Voor de camera's waarbij de sensor niet vergelijkbaar zijn met de 35mm film is de verstrooiingscirkel gelijk aan 0,030mm gedeeld door de cropfactor. Dus is de cropfactor 1,5 (zoals bij veel van de zogenaamde APS-C camera's) dan is de verstrooiingscirkel 0,020mm (=0,030mm/1,5).